Theo kinh Vu Lan Bồn, Lễ Vu Lan phát xuất từ thời Đức Phật. Ngài đã dạy phương thức báo hiếu cho cha mẹ ở đời này và nhiều đời khác. Tôn giả Mục Kiền Liên, một trong 10 vị đệ tử xuất chúng của Đức Phật, chính là người đầu tiên thực hiện lời dạy này.
Trong kinh Vu Lan Bồn ghi lại, vào thời Đức Phật còn tại thế, vị đệ tử Mục Kiền Liên của Ngài có mẹ là bà Thanh Đề, một người ích kỷ, tham lam, độc ác, sống xa hoa lãng phí. Thường ngày, bà nấu rất nhiều thức ăn và làm vương vãi khắp nơi trên mặt đất, nhưng lại không chịu chia sẻ cho người khác. Còn Tôn giả Mục Kiền Liên, con trai của bà tính tình hiền lành, chịu khó, trái ngược hoàn toàn với mẹ.
Khi Tôn giả Mục Kiền Liên tu hành chứng quả A-la-hán, chứng được lục thông (6 loại thần thông), Ngài đã tưởng nhớ đến mẫu thân và dùng tuệ nhãn tìm khắp nơi trong trời đất, thấy mẹ mình đang ở trong cảnh giới của loài ngạ quỷ, bị đói khát hành hạ rất khổ sở. Bà Thanh Đề bị đọa ở địa ngục dành cho những tội nghiệt nặng nhất do gây nhiều nghiệp ác.
Thương mẹ, Ngài Mục Kiền Liên đem cơm xuống địa ngục dâng mẹ. Bà Thanh Đề mừng quá, bưng bát cơm lên, một tay che lại để ngăn những quỷ đói khác đến tranh cướp. Sự tham lam đó cộng với những nghiệp ác tham sân si mà bà đã từng gây nên đã khiến bà không được hưởng lễ vật mà con trai dâng tặng, cơm đưa đến miệng lập tức hóa thành lửa đỏ. Ngài Mục Kiền Liên không có cách nào cứu được mẹ nên Ngài liền quay về hỏi Đức Phật.
Đức Phật dạy rằng: “Dù ông có thần thông quảng đại như thế nào cũng không đủ sức cứu mẹ ông, chỉ có một cách là nhờ sự hợp lực của chư tăng mười phương, sau 3 tháng an cư kiết hạ cùng tập trung chú nguyện mới có thể chuyển hóa được nghiệp lực giúp mẹ ông thoát khỏi cảnh khổ”.
Tôn giả Mục Kiền Liên làm theo lời Đức Phật, cung thỉnh chư Tăng, sắm sửa lễ cúng vào ngày 15-7 âm lịch. Sau đó, mẹ của Ngài được giải thoát. Trong dịp này Đức Phật cũng dạy: Chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này (Vu Lan Bồn Pháp) mà làm”. Ngày lễ Vu lan ra đời từ đó.
Bên cạnh đó, theo tín ngưỡng dân gian, ngày rằm tháng bảy là ngày mở cửa địa ngục, xá tội vong nhân nên có lễ cúng cô hồn cho các vong linh không nhà cửa, không nơi nương tựa, không có thân nhân trên dương thế. Đây là ngày mọi tù nhân ở địa ngục có cơ hội được xá tội, thoát sinh. Vì thế, ngoài mâm cúng ông bà, tổ tiên trong nhà thì vào lễ vu lan, mọi người còn cúng thêm mâm ngoài trời gọi là cúng chúng sinh dành cho những cô hồn, ma đói không nơi nương tựa.
Đối với Phật giáo, trong dịp Vu lan, phật tử thường cầu siêu cho người đã khuất, làm phúc bố thí, phóng sinh để tích phước cầu an, cầu mong cho cha mẹ được tăng phúc tăng thọ, hóa giải nghiệp chướng. Khi du nhập vào Việt Nam, tinh thần hiếu đạo của Phật giáo phù hợp với tinh thần dân tộc nên lễ Vu lan giờ đây không còn là riêng của Phật giáo, mà đã trở thành một trong những ngày lễ có sức sống văn hóa mãnh liệt nhất trong đời sống tinh thần của mỗi người dân Việt Nam. Đó là dịp để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm, lòng biết ơn.
Ngày nay, lễ Vu lan không chỉ đơn thuần là một ngày lễ tôn giáo thiêng liêng, mà còn là một ngày lễ của tình người có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, hướng mỗi người trở về với cội nguồn dân tộc, với tổ tiên.
Tại các ngôi chùa, vào ngày lễ Vu lan, ngoài các nghi thức tâm linh, khi đến chùa, Phật tử sẽ được cài hoa hồng lên ngực áo: Màu đỏ tượng trưng cho người còn cha mẹ, màu hồng tượng trưng cho người đã mất cha hoặc mẹ và màu trắng cho ai đã mất cả cha lẫn mẹ. Với những ai may mắn được cài bông hồng đỏ trên ngực áo thì được nhắc nhở hãy cố gắng hết lòng vâng lời, hiếu kính, lễ phép với cha mẹ. Còn người cài hoa trắng sẽ thấy như một sự nhắc nhở không bao giờ quên ơn cha mẹ, đồng thời giữ nền nếp gia phong, anh em hòa thuận.
Đại lễ Vu lan còn được hiểu với ý nghĩa rộng hơn, đó là kêu gọi ý thức xã hội về tinh thần đền ơn đáp nghĩa của Đức Phật, khuyến khích con người tri ân, đền đáp bốn nguồn ân đức lớn. Đó là tri ân và đền ơn cha mẹ sinh thành; tri ân Tổ quốc, các bậc tiền bối đã dựng xây đất nước, các Anh hùng liệt sĩ đã hy sinh mang lại độc lập, chủ quyền thiêng liêng cho toàn đất nước; tri ân Tam bảo (Phật-Pháp-Tăng), nhờ có Tam bảo, mọi người biết tu, vượt qua khổ đau, hưởng được hạnh phúc đời này, đời sau; và cuối cùng là tri ân chính đồng loại con người.
COMMENTS